M&A là gì? Đối với những người khi mới bước chân vào lĩnh vực Tài chính doanh nghiệp sẽ thường xuyên được nghe tới thuật ngữ M&A. Qua vài viết sau đây chúng ta hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về M&A là gì để có những cái nhìn khái quát hơn về thuật ngữ này nhé!
M&A là gì?
M&A (Mergers and Acquisitions, tạm dịch là sáp nhập và thôn tính) là một định nghĩa thường thấy trong kinh doanh sử dụng để chỉ sự mua lại, hoặc sáp nhập giữa hai cá thể bán hàng thành một cá thể độc lập duy nhất. Mục tiêu của sự kết hợp này chính là để phát huy thế mạnh của cả hai bên.
Khi hai doanh nghiệp Kết hợp với nhau, sức mạnh của họ chắc chắn sẽ tốt hơn rất nhiều việc để hai cá thể hoạt động độc lập và cạnh tranh lẫn nhau.
M&A – sáp nhập diễn ra khi hai công ty quyết định kết hợp lại với nhau, cùng nhau hoạt động dưới một thực thể kinh doanh. Sự chuyển giao và sáp nhập này chỉ xảy ra khi mỗi công ty tham gia sáp nhập có quy mô hoạt động ngang nhau, nhận thấy được những ưu điểm của nhau nếu như sáp nhập sẽ làm gia tăng và thúc đẩy nhiều phương diện không giống nhau trong hoạt động bán hàng chung, như sales, quy mô và hiệu quả hoạt động chung.
Mergers – Sáp nhập
Sự sáp nhập này giữa các công ty nhìn chung là khá “thân thiện”, dưới sự đồng thuận của cả hai bên. Kết quả cuối cùng của sự sáp nhập là, hai doanh nghiệp đều bình đẳng về nguồn vốn trong thực thể bán hàng mới (vốn là kết quả của sự sáp nhập giữa hai bên).
Acquisitions – Thôn tính
Thôn tính, mặt khác, lại là sự mua lại một thực thể bán hàng của một công ty. Đôi khi, sự mua lại diễn ra trong hòa bình, tuy nhiên có khi chúng lại gặp rất nhiều sóng gió, và biến thành chủ đề bàn cãi của công chúng.
Sự thù địch hay hòa bình phụ thuộc phần đông vào việc: các bộ phận làm việc của công ty mua lại có thể được tiếp tục hoạt động trong thực thể kinh doanh mới, hay sẽ bị xóa sổ ngay sau đó.
Thường thì kết quả của cả hai quá trình này là như nhau: hai thực thể kinh doanh trở thành một thực thể kinh doanh mới duy nhất. Chỉ mối tương quan giữa hai bên công ty là khác nhau, và phụ thuộc rất nhiều vào câu chuyện đằng sau đấy.
Có các hình thức m&a nào?
Sẽ có 3 hình thức m&a phổ biến và chúng được phân chia theo thuộc tính của việc sáp nhập đó là: m&a theo chiều dọc, m&a theo chiều ngang và m&a kết hợp.
M&A chiều dọc (m&a Vertical)
Thực hiện với mục tiêu là liên kết các doanh nghiệp có cùng một loại hình sản phẩm/dịch vụ, tuy nhiên có một vài lợi thế cạnh tranh trong quy trình sản xuất .
Ví dụ: VD như một đơn vị chuyên phân phối các sản phẩm về săm lốp có thể sát nhập với doanh nghiệp khác chuyên sản xuất về cao su. Việc làm này có thể sẽ giúp công ty không bị gián đoạn bởi các nhà phân phối, hạn chế những khoản chi phí chung gian.
M&A chiều ngang (m&a Horizontal)
Sáp nhập các doanh nghiệp có cung cấp các dòng sản phẩm/dịch vụ giống nhau , cùng một quy trình sản xuất. Việc sáp nhập này bình thường sẽ xảy ra với chính đối thủ cạnh tranh trực tiếp của tổ chức.
Ví dụ: Vào tháng 1/2016 Toyota đã tuyên bố là họ tiến hành mua lại toàn bộ của Daihatsu ( một thương hiệu ô tô được thành lập sớm nhất tại Nhật Bản). Phương thức này của Toyota được cho là nhất định hóa việc mở rộng quy mô sản xuất trong nước hóa các mẫu oto cỡ nhỏ.
M&A kết hợp (m&a Conglomerate)
Các doanh nghiệp sẽ tiến hành mua bán và sáp nhập với nhau để tạo ra một tập đoàn, phục vụ cho một nhóm ngành nghề cụ thể, nhưng họ không cung cấp dòng sản phẩm giống nhau. Những sản phẩm của họ có thể đi kèm theo và bổ trợ cho nhau.
Ví dụ: một đơn vị chuyên sản xuất xe hơi sẽ tiến hành mua bán và sáp nhập với một công ty chuyên về lốp ô tô, để tạo điều kiện thuận lợi cho người tiêu dùng.
Tiến trình để thực hiện M&A
Việc mua bán và sáp nhập bình thường sẽ mất khoảng thời gian 6 – 12 tháng hoàn thành, thậm chí là lâu hơn, và phải trải qua rất nhiều bước không giống nhau.
Theo các những người có chuyên môn thì chúng ta sẽ phải trải qua 10 bước để thực hiện m&a.
- Tạo dựng kế hoạch chiến lược mua lại: Khi tiến hành m&a thì bạn phải cần nên có những mong muốn bài bản từ việc mua bán và sáp nhập giữa các doanh nghiệp với nhau
- Đặt tiêu chí: bạn cần phải có một mục đích trước khi tiến hành thực hiện chiến lược m&a
- Tìm kiếm các mục tiêu: một khi biết rõ được mục đích của mình là gì các bạn sẽ tiến hành tìm kiếm những mục tiêu tiềm năng hợp nhất.
- Xây dựng kế hoạch mua lại: Việc mua bán và sáp nhập công ty không dễ dàng như khi mà bạn mua một bó rau ngoài chợ. Bạn cần phải liên lạc với các doanh nghiệp mục đích để thu thập thông tin
- Phân tích: bạn phải cần cần tìm hiểu thật kỹ những tất cả thông tin những công ty mục tiêu, sau đấy sẽ phân tích, đánh giá và lựa chọn doanh nghiệp hợp nhất.
- Tiến hành đàm phán: một khi chọn lựa được công ty phù hợp thì bạn có thể gửi tới một lời đề nghị chi tiết hơn.
- Thẩm định giá trị: một khi tiến hành thương thuyết thì các bạn có thể yêu cầu thẩm định, kiểm tra về mọi khía cạnh hoạt động của tổ chức chúng ta mua mua bán hoặc sáp nhập
- Biên soạn hợp đồng mua bán: Những bên liên quan sẽ thống nhất và đưa rõ ra được các quyết định cuối cùng và đưa rõ ra những thỏa thuận về hợp đồng
- Đưa rõ ra các chiến lược tài chính một khi mua lại hoặc sáp nhập công ty
- Phân tích kỹ hơn về việc mua bán và sáp nhập này
Lợi ích khi thực hiện M&A
Hầu như bất kỳ công ty nào khi thực hiện m&a đều có mục tiêu là mở rộng quy mô cũng như nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty. 6 lợi ích chi tiết nhất khi thực hiện m&a các bạn có thể nhận ra đó là:
- Nâng cao quy mô doanh nghiệp: Mua bán và sáp nhập doanh nghiệp sẽ làm tăng quy mô, mua nguyên vật liệu sản xuất với số lượng lớn sẽ giúp làm giảm khoản chi sản xuất
- Nâng cao thị phần: Thử nghĩ rằng nếu 2 hoặc 3 công ty cùng hoạt động trong một ngành kết hợp lại với nhau. Lúc này thị phần của công ty có thể được cải thiện một cách đáng kể trên thị trường
- Đẩy mạnh phân phối hàng hóa: Tầm liên quan của tổ chức được cải thiện một cách đáng kể khi tiến hành m&a. Công ty sẽ mở rộng được mạng lưới phân phối sẽ giúp doanh nghiệp có thị phần lớn hơn
- Giảm chi phí nhân lực: Việc kết hợp nguồn tiềm lực của 2 công ty với nhau có thể giúp nâng cao hiệu suất lao động của công nhân
- Cải thiện nguồn lực tài chính: Một trong những ích lợi nổi bật nhất khi thực hiện công việc m&a đấy là sức mạnh về tài chính của công ty có thể được sửa đổi và nâng cấp một cách đáng kể, giúp họ có thời cơ đầu tư và các dự án lớn.
Tìm hiểu thêm định nghĩa Conglomerate là gì?
Conglomerate hay công ty hỗn hợp là doanh nghiệp bao gồm một tổ chức chính và rất nhiều doanh nghiệp chi nhánh thuộc nhiều ngành không giống nhau, nó không có liên hệ về mặt sản xuất cũng như thị trường. Conglomerate là hậu quả của cách thức làm sáp nhập và thôn tính. Hợp lý của loại hình này chính là giúp giảm nguy cơ bằng việc tập hợp các doanh nghiệp thuộc ngành nghệ không giống nhau thành một tập đoàn lớn. Rất nhiều doanh nghiệp hỗn hợp được thành lập nhờ sự sành sỏi của doanh nhân có khả năng thôn tính các công ty có tài sản dùng chưa tối đa hoặc lý do nào đấy mà kết quả kinh doanh còn yếu kém.
Tại sao M&A cần chú trọng tới Marketing?
Tuy nhiên, bất kỳ thương vụ M&A nào cũng chứa đựng nhiều rủi ro khách quan và chủ quan. Đứng dưới góc nhìn của một marketer, các hình thức M&A có khả năng giúp doanh nghiệp thâu tóm đối thủ hoặc thâm nhập vào thị trường sâu bao quát hơn. Nóó không thể giúp công ty chinh phục khách hàng và thị trường nếu như không có sự đầu tư đúng mức vào phương án marketing. Vậy nhiệm vụ của marketing trong một thương vụ M&A là gì?
Sau quy trình thực hiện M&A, công ty sẽ phải đối mặt với 2 vấn đề lớn là khách hàng và thị trường, các sai lầm về phân khúc, thị trường mục đích, định vị thương hiệu,…
Bên cạnh đó, nếu như quy trình M&A diễn ra giữa 2 doanh nghiệp từng là đối thủ chung ngành thì năng lực xảy ra những xung đột về sản phẩm, giá thành, hệ thống phân phối, con người, văn hóa doanh nghiệp. Toàn bộ các yếu tố này đều là các thành phần của marketing hiện đại. Chính vì vậy mà việc chú trọng tới marketing trong thương vụ M&A là điều rất quan trọng, hay theo một cách khác mục tiêu của M&A sẽ giúp:
1. Tránh khủng hoảng truyền thông
Chưa kể đến vấn đề truyền thông khi thông tin về hoạt động M&A sắp được đưa ra ra bên ngoài, chuẩn bị cho mọi sự thay đổi. Sự giao động của các đối tác khác như nhà quản lý phân phối, nhà cung cấp, nhân viên,… của tổ chức bị mua lại sẽ gia tăng khi các thông tin về công ty sắp bị M&A dần được mách nhỏ.
Có thể VD như trong thương vụ M&A nổi tiếng thế giới gần đây giữa Uber Đông Nam Á và Grab, nhiều lái xe Uber tỏ ra thất vọng khi họ sắp phải chuyển sang Grab hoặc sẽ không còn về việc làm. Hàng trăm tài xế có rủi ro mất việc nếu như trước đây đã vi phạm những điều khoản từ Grab. Rất nhiều người trong số này đã vay nợ hàng trăm triệu mua ô tô chạy taxi công nghệ nay lo phá sản vì gánh nặng quá lớn.
Một trong những vấn đề có thể hỗ trợ đấy là minh bạch hóa thông tin trên các phương tiện truyền thông nội bộ (internal communication) và truyền thông bên ngoài (external communication).
2. Xoay chỉnh lại nhân sự và quy trình thực hiện công việc
Để tăng cao thành quả và chất lượng một thương vụ M&A nước ta hay quốc tế, nên có sự tìm hiểu và trao đổi về văn hóa doanh nghiệp, hệ thống phân phối, năng lực lãnh đạo và thiện chí hợp tác,…
Với hỗn hợp tiếp thị 7P, giai đoạn này cần phải chú trọng về 2 yếu tố là con người (people) và quy trình (process) bởi đây cũng là 2 yếu tố thường xung đột giữa 2 doanh nghiệp.
Công tác tiếp thị nội bộ (internal marketing) cần phải phối hợp chặt chẽ với công tác nhân sự (human resources). Trong lúc thực hiện thương vụ M&A cần có sự phối hợp giữa hội đồng quản trị, ban Giám Đốc, chuyên viên nhà đầu tư và marketing để bảo đảm sự nhất quán trong giải pháp marketing và thông điệp truyền thông.
3. Thống nhất kế hoạch thương hiệu
Một vấn đề nữa là định vị thương hiệu sau M&A. Do sáp nhập 2 thương hiệu, có thể một vài chiến lược thương hiệu cũng sẽ bị liên quan như cốt lõi thương hiệu (brand essence), hệ thống nhận dạng thương hiệu (brand identity system) thậm chí cấu trúc thương hiệu cũng có thể bị thay đổi (brand architecture),…Đây là một quá trình tìm ra điểm đặc trưng/khác biệt của thương hiệu so sánh với đối thủ chung ngành và truyền thông vào tâm trí khách hàng.
[Case study]: kế hoạch định vị thương hiệu trong thương vụ M&A của Grab mua Uber Đông Nam Á
Trước đây, vì đánh vào hai phân khúc không giống nhau, Uber trong tâm trí khách hàng: sang trọng, tiên phong còn Grab thì bình dân và đời thường.
Chuyện hai doanh nghiệp cùng ngành có định vị không giống nhau là chuyện dễ hiểu. Thậm chí xét về đạt kết quả tốt hình ảnh thương hiệu, Uber làm tốt hơn cả Grab.
Có một VD về cách làm Quảng cáo của 2 công ty khá thú vị ở bài viết “[OOH] Uber vs Grab: cuộc tranh đấu Billboard ở Tp. Hồ Chí Minh” với đánh giá rằng Uber thiên về hướng cảm tính (Chiến dịch: “Uber đến mọi khoảnh khắc”), trong khi Grab thiên về lý tính: khoản chi di chuyển và Code khuyến mãi (Chiến dịch: “GrabBike: chọn GrabBike. Chọn An toàn, tiện lợi”; và GrabShare: “Đi chung xe, tiết kiệm chi phí”)
Uber rất giỏi trong chuyện khiến khách hàng yêu thích, nhưng lại làm không tốt trong chuyện chuyển đổi từ yêu thích sang hành động. Trong khi đó Grab chú ý vào hành động, nên thay vì tạo ra những chiến dịch marketing khiến người khác trầm trồ, Grab tập trung vào việc nhắc người ta nhớ đến Grab khi đặt xe.
Và kế hoạch sau thương vụ M&A là gì? Bài toán về việc định vị thương hiệu là một dấu chấm hỏi lớn đối với khách hàng trung thành của 2 bên. Và Grab cũng phải đối mặt với việc định vị thế nào trong tâm trí khách hàng để việc bán hàng sau sáp nhập trở nên có kết quả tốt hơn, gia tăng giá trị thương hiệu, điểm khác biệt và lợi nhuận dài hạn cho doanh nghiệp? Tuy nhiên có lẽ Grab vẫn rất thông minh, vẫn luôn thấu thiểu và thuyết phục nhu cầu khách hàng khu vực Đông Nam Á.
Một VD khác minh chứng cho việc giá trị thương hiệu tác động không nhỏ tới người dùng và đạt kết quả tốt bán hàng của công ty. Giống như người Việt Nam có tiếp tục tinh thần Việt khi ăn Phở 24 không khi biết rằng thương hiệu này bây giờ là của Jolibee? Người nước ta có tiếp tục ủng hộ Diana không khi chủ sở hữu của nó là Unicharm (Nhật)? Vì lẽ đó hoạt động M&A cần phải gắn kết với các yếu tố marketing.
Về hệ thống phân phối, lúc này công ty có thể tận dụng chung hệ thống phân phối để tiết giảm chi phí và mở rộng nền tảng khách hang bên cạnh đấy cần phải giải quyết triệt để các xung đột kênh (channel conflicts). Sự thay đổi về nhân lực cũng sẽ gây ảnh hưởng cụ thể cho công ty tuy vậy nếu marketing trước và trong M&A được thực thi một cách triệt để và đạt kết quả tốt thì sẽ tạo tiền đề tốt cho hậu M&A.
Các vụ M&A tại đất nước ta
Theo thống kê có trên 4.000 thương vụ, với tổng giá trị mua bán và sáp nhập (M&A) đạt 48,8 tỷ USD được làm trong giai đoạn 2009-2018. Hãy cùng ATPSoftware điểm qua một số những thương vụ M&A “đình đám” mới nhất trong thời gian qua tại Việt Nam.
ThaiBev và Sabeco
Thương vụ M&A giữa ThaiBev – Một trong những doanh nghiệp nước giải khát lớn của Đông Nam Á, đồng thời là công ty giải khát lớn nhất Thái Lan với Tổng doanh nghiệp Bia – Rượu – Nước giải khát TP. HCM (SABECO). đây là thương vụ M&A lớn nhất từ trước đến nay của ngành bia Châu Á với giá trị 4,8 tỷ USD từ việc ThaiBev mua lại 53,59% cổ phần của Sabeco.
Đây là bước đi nhằm chiếm lĩnh thị trường đất nước ta của “ông lớn ngành giải khát” Thái Lan khi Sabeco là một trong những thương hiệu bia nổi tiếng Việt Nam với 41% thị phần.
GIC Private Limited và Vinhomes
Tháng 4/2018, quỹ đầu tư GIC Private Limited của Chính phủ Singapore hoàn thiện xong thương vụ M&A với Vinhomes – một doanh nghiệp thành viên khác thuộc tập đoàn Vingroup, với giá trị thương vụ là 1,3 tỷ USD. Đây là một thương vụ lớn trong lĩnh vực Bất động sản đầu năm nay. Theo đấy, GIC thực hiện thương vụ được xảy ra với 2 hình thức là đầu tư mua cổ phần của Vinhomes và mang lại một công cụ nợ cho Vinhomes (như khoản cho vay) để thực hiện các dự án. Credit Suisse (Singapore) Limited là đơn vị tư vấn của thương vụ này.
Central Group – Big C
Central Group – Tập đoàn đến từ Thái Lan đã đầu tư 1,14 tỷ USD để sở hữu Big C Việt Nam vào quý 2/2016 để thâu tóm thị phần mảng bán lẻ tại đất nước ta. Trước đó, Central Group đã mua lại tỷ lệ cổ phần chi phối với Nguyễn Kim, hệ thống phân phối hàng điện tử hàng đầu; và sau đó Nguyễn Kim là đơn vị mua lại Zalora Việt Nam.
Những nguy cơ tiềm ẩn
Dù mang nhiều tiện ích, hoạt động M&A có thể ẩn chứa nhiều những nguy cơ tiềm ẩn:
1. Việc mua một đơn vị khác đòi hỏi các công ty phải bỏ ra một khoản ngân sách cực lớn, quan trọng là với những doanh nghiệp không mong muốn phải “trao mình”.
2. Các vấn đề về tư pháp doanh nghiệp có thể gặp phải, nhất là đối với những công ty lớn có tầm ảnh hưởng lớn tới thị trường. Thương vụ sáp nhập Disney – Fox có thể là ví dụ về các sai lầm tư pháp đằng sau đấy.
3. Chi phí thời cơ mà các công ty bỏ lỡ, như thay vì bỏ tiền ra mua lại một đơn vị khác, họ hoàn toàn có khả năng đầu tư vào những dự án kinh doanh lôi cuốn hơn.
4. Giận dữ tiêu cực của thị trường sau thương vụ sáp nhập / mua lại, có khả năng là sự sụt giảm về giá cổ phiếu, hoặc sự không tán đồng của công chúng.
M&A giờ đây ngày càng trở thành một chiến lược kinh doanh hiệu quả mới, giúp các doanh nghiệp rất nhanh mở rộng quy mô hoạt động, phạm vi cung ứng hàng hóa / dịch vụ, nâng cao chất lượng nhân tài và sửa đổi và cải thiện nguồn tiềm lực tài chính trong công ty mới.
Vì phải tốn khoản ngân sách lớn, doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ trước khi đưa ra offer sáp nhập / mua lại đối với đối tác của mình.
Kết
Bài content trên, ATPSoftwar đã nêu lên M&A là gì và nhiệm vụ của các marketing trong một thương vụ M&A. Bởi có khả năng thấy rằng nếu như các thương vụ M&A là gì mà không chú ý đến marketing thì điều đó cũng có nghĩa công ty sẽ ngày càng xa rời khách hàng, và nó chỉ chú ý đến góc độ tối đa lợi nhuận đến nhà đầu tư.
Tuy nhiên, công ty chỉ tồn tại và phát triển nếu như các bên tham gia vào quản lý công ty biết dung hòa về lợi ích, trong đó có khách hàng. nếu có chú ý đúng mức về nhiệm vụ của các marketing và tập trung tới khách hàng thì kế hoạch M&A sẽ tốt hơn.
Nguồn: Tổng hợp
