Đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng rất nặng đến nền kinh tế Việt Nam: hàng triệu người dân phải ở nhà, trường học, doanh nghiệp bị đóng cửa, các nhà máy, công xưởng bị tạm ngưng hoạt động, và mọi giao thông vận tải đều bị dừng lại. Tuy nhiên không vì vậy mà nền kinh tế bị ngưng đọng quá lâu, thị trường sẽ xuất hiện nhiều thời cơ đầu tư – bán hàng quan trọng sau khi đại dịch Covid-19 đi qua.
Nước ta đã có được những thành công ban đầu trong phòng chống đại dịch Covid-19 và đang từng bước nới lỏng cách ly xã hội, khôi phục lại các hoạt động kinh tế – xã hội. Bối cảnh dịch bệnh hiện nay và sau đại dịch Covid-19 đã và đang làm ra nhiều thách thức, nhưng cũng có nhiều xu hướng và cơ hội đầu tư – bán hàng mới trên thế giới cũng như tại Việt Nam.
6 xu hướng đầu tư bán hàng chính một khi đại dịch
1. Xu hướng đầu tư vào những tài sản an toàn hơn
Bối cảnh dịch bệnh làm tăng rủi ro, bất định; và vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ ít quan trọng là hết năm 2020 do một số đất nước chưa nắm rõ ràng rõ đỉnh dịch, diễn biến dịch bệnh còn rất phức tạp; khiến thông số đo lường nguy cơ thị trường (VIX) tại thị trường chứng khoán phái sinh tại Chicago (Mỹ) tăng 177% từ khi bắt đầu năm đến nay.
Theo đó, nhà đầu tư thực hiện chiến lược phong phú hóa, chú ý nhiều hơn đến vàng (giá vàng thế giới tăng khoảng 12% tính từ khi bắt đầu năm 2020), mua trái phiếu Chính phủ Mỹ, khiến giá trái phiếu này tăng lên, đồng nghĩa với lợi tức trái phiếu giảm mạnh (-87% đối với loại trái phiếu thời hạn 2 năm và 67% đối với trái phiếu thời hạn 10 năm…
2. Xu thế mua-bán, sáp nhập (M&A) tăng
Với nguyên nhân chính là đại dịch Covid-19 khiến nhiều doanh nghiệp phá sản hoặc chứng kiến giá cổ phiếu giảm sâu, trong khi một số doanh nghiệp tích trữ tiền mặt, hoạt động vẫn tốt và sẵn sàng mua lại các công ty khác. một vài lĩnh vực chứng kiến xu hướng M&A mạnh bao gồm: công nghiệp ô tô, bán lẻ, hàng không (hãng Virgin Australia vừa tuyên bố phá sản tình nguyện ngày 21/4/2020 và đang chờ giải cứu hoặc mua lại)…
Theo thăm dò của E&Y trước dịch Covid-19, tỷ lệ các công ty dự kiến tích cực tham gia M&A của năm 2020 là 59% so với con số hiện tại là 54%, cho chúng ta thấy phần đông doanh nghiệp sẽ không thay đổi chiến lược hoạt động M&A của mình và sẽ tiếp tục sôi động trong thời gian tới.
3. Xu thế cắt giảm khoản chi và nhân sự
Số liệu của Bloomberg cho thấy các doanh nghiệp đã và đang thực hiện cắt giảm khoản chi và nhân sự một cách quyết liệt. Tại Canada, khoảng 1 triệu người mất việc. Tại Mỹ, trong vòng 5 tuần qua kể từ khi dịch Covid-19 bùng phát đã có đến 26 triệu người lao động xin trợ cấp thất nghiệp, trong số này một phần đáng kể là bị mất việc làm…
Số liệu cũng cho chúng ta thấy những ngành như hàng không, bán lẻ, sản xuất công nghiệp, du lịch, nhà hàng… đã cho nhiều nhân viên nghỉ việc tạm thời hoặc vĩnh viễn. Trong lúc đó, các công ty cung cấp hàng hóa thiết yếu, thực phẩm (như Walmart, Domino Pizza, thương mại trực tuyến…) lại đang tuyển dụng một lượng nhân sự lớn do nhu cầu (nhất là thương mại điện tử) tăng cao.
“Xu thế cắt giảm nhân sự được hy vọng là sẽ giảm dần sau dịch bệnh, khi các nhà máy, công ty trở lại thực hiện công việc, tuy nhiên chắc chắn sẽ còn tiếp diễn của năm 2020-21″, TS.Cấn Văn Lực dự đoán.
4. Xu hướng kinh doanh số
Đại dịch Covid-19 đã khiến các tổ chức, công ty nhìn nhận lại về cách thức vận hành (như họp trực tuyến, làm việc tại nhà, khám chữa bệnh từ xa, huấn luyện trực tuyến…). Thời gian qua, nhiều tổ chức, doanh nghiệp đã phát hiện ra được tầm cần thiết của chuyển đổi số nhưng lại chưa có động lực để thực thi một cách mạnh mẽ. Dịch Covid-19 chính là động lực đẩy mạnh xu thế này và những tổ chức, công ty kiểm soát, chủ động trong xu hướng này sẽ có nhiều lợi thế hơn so với đối thủ.
5. Xu thế thay đổi chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị
Kết quả khảo sát của Viện Quản lý chuỗi cung ứng (Mỹ) cho thấy có tới 75% số doanh nghiệp tham gia thăm dò cho biết chuỗi cung ứng của họ bị gián đoạn, 57% cho rằng thời gian để nhận hàng từ đơn vị cung ứng cấp 1 tại Trung Quốc tăng lên, bởi các nhà cung cấp tại Trung Quốc chỉ đạt 50% công suất với 56% lượng nhân lực so sánh với thường thì, và có tới 44% thừa nhận họ không có chiến lược dự phòng cho trường hợp chuỗi cung ứng bị gián đoạn từ Trung Quốc.
Một số công ty đã tìm phương án như tìm kiếm nguồn nguyên vật liệu thay thế (trong hoặc ngoài nước) dù không bù đắp được ngay và nhiều, tập trung vào thị trường trong nước cùng với việc xúc tiến thương mại điện tử. TS.Cấn Văn Lực dự báo: “Xu thế này cũng là chất xúc tác để các doanh nghiệp đa đất nước quyết định chuyển dịch đầu tư, cơ sở sản xuất của mình từ Trung Quốc sang các nước khu vực, trong số đó có Việt Nam”.
6. Xu hướng quan tâm nhiều hơn đến phòng chống dịch bệnh, bảo vệ môi trường
Bài học nhãn tiền từ dịch Covid-19 cho thấy chính phủ, công ty và người dân ngày càng chú ý hơn đến chăm lo sức khỏe, phòng chống dịch bệnh và bảo vệ môi trường. Đây là điều đáng mừng và quốc gia nào sớm coi đây là quốc sách sẽ có được sức đề kháng tốt hơn, nhiều khả năng phát triển bền vững và hài hòa hơn. Nhiều nước đã bỏ ra hàng trăm triệu USD đầu tư phát triển y tế đề phòng, nghiên cứu và sản xuất vaccine, trang thiết bị y tế cùng với các chương trình bảo vệ môi trường trung – lâu dài. Cùng với đó, các công ty cũng tăng cường hoặc chuyển hướng đầu tư vào sản xuất trang thiết bị y tế, dịch vụ y tế, chăm lo sức khỏe và dược phẩm…
Thời cơ đầu tư – bán hàng sau dịch
Qua phân tích những xu thế trên, có ít nhất 4 nhóm thời cơ đầu tư – kinh doanh quan trọng trong thời gian tới đáng lưu ý
1. Thời cơ đầu tư – bán hàng số
Với mục tiêu duy trì hoạt động sản xuất – bán hàng vượt qua khó khăn dịch bệnh cùng với xu hướng CMCN 4.0 hiện nay; nhiều tổ chức, doanh nghiệp đã và đang tổ chức hoạt động, kinh doanh trên nền tảng điều khiển tự động, phát triển tài chính số, tổ chức tài chính số, Fintech, thương mại điện tử, đào tạo trực tuyến, thanh toán điện tử (gồm cả mobile money), thư giãn số, làm việc từ xa (tại nhà), khám chữa bệnh từ xa, định vị hành trình cá nhân… Theo đó, các dịch vụ hỗ trợ sẽ có nhiều cơ hội phát triển nhanh như kho vận (logistics), giao hàng nhanh (fast shipping), đóng gói, cung ứng nền tảng (platforms), livestream sự kiện, an ninh mạng, phân tích dữ liệu, tư vấn phát triển việc kinh doanh số…
2. Thời cơ từ xu thế tăng đầu tư công
Quan trọng là đầu tư giải quyết an sinh xã hội, cơ sở hạ tầng, năng lượng tái tạo, hạ tầng ICT, dịch vụ y tế, giáo dục, ứng phó biến đổi khí hậu… Những khoản đầu tư này đang được các nước chú ý thực hiện vì chúng vừa có tác động tích cực ngắn hạn (thúc đẩy tăng trưởng) cũng giống như tạo tiền đề phát triển lâu dài. Những bên xoay quanh đến mảng đầu tư này như nhà tài trợ, công ty tham gia (cả Nhà nước, tư nhân và FDI), định chế tài chính, tổ chức tư vấn, địa phương… đều là những người hưởng lợi từ xu thế này.
3. Cơ hội đầu tư – kinh doanh trong lĩnh vực sản xuất trang thiết bị y tế
Dịch vụ y tế, chăm lo sức khỏe, dược phẩm, sản phẩm xanh, sản phẩm thân thiện môi trường đã và đang mở rộng hơn. Thời cơ này đã đạt được trong những năm gần đây và dịch bệnh lại càng thúc đẩy nhu cầu thiết yếu này.
4. Xu thế dịch chuyển dòng vốn đầu tư đã và đang xảy ra nhờ tác động kép
Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung vốn dĩ đã thúc đẩy tiến trình này, nay với tâm lý e ngại rủi ro dịch bệnh (làm gián đoạn chuỗi cung ứng cả phía cung và phía cầu) có khả năng khiến Điều này diễn tiến nhanh hơn, quyết liệt hơn. Việt Nam nói chung, các địa phương và công ty Việt nói riêng cần chuẩn bị tâm thế tốt hơn để lường đón và nắm bắt cơ hội này.
Những phương thức kinh doanh, đầu tư mới này đòi hỏi ít nhất là 8 điều kiện đối với Chính phủ, tổ chức và công ty ở mỗi đất nước.
8 điều kiện đối với Chính phủ, tổ chức và công ty ở mỗi đất nước bao gồm
(i) Hành lang pháp lý chi phối hoạt động của những mô hình này;
(ii) Cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng ICT, hệ thống nội dung, cơ sở dữ liệu về cá nhân, tổ chức xoay quanh, nhất là cơ sở dữ liệu định danh cá nhân quốc gia;
(iii) Nguồn nhân lực có chuyên môn, kỹ năng và thái độ làm việc rất khác so với trước đây;
(iv) Hệ sinh thái để cùng nhau làm việc, hợp tác, sẻ chia (kể cả thông tin, dữ liệu);
(v) Quản lý rủi ro, quan trọng là nguy cơ an ninh mạng, rủi ro hoạt động (bao gồm cả kế hoạch dự phòng nhằm đảm bảo hoạt động liên tục – BCP);
(vi) Cơ chế, qui trình thực hiện công việc cần thay đổi để bắt kịp yêu cầu mới này;
(vii) Hợp tác quốc tế để cùng giải quyết các vấn đề xuyên biên giới như an ninh mạng, phòng chống rừa tiền, tội phạm, giao dịch thanh toán – chuyển tiền, hài hòa hóa khuôn khổ pháp lý, đào tạo phát triển nguồn nhân lực…;
(viii) Chính phủ tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh để vừa hỗ trợ người dân, công ty bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19, vừa tạo điều kiện tận dụng cơ hội đầu tư – kinh doanh nêu trên.
