Brainstorming là gì? 10 tư duy khai thác Brainstorming Hiệu Quả

Công việc tại một công ty sáng tạo thường yêu cầu chúng ta dùng phương pháp “brainstorming” để tìm ý tưởng mới. Vậy “Brainstorming” là gì?

1. Brainstorming là gì?

Brainstorming được hiểu là phương pháp động não, suy nghĩ một vấn đề theo nhiều hướng khác nhau. Bằng cách dựa trên các ý tưởng tập trung xung quanh vấn đề cần xử lý, những người brainstorming sẽ xem xét các mặt ích lợi – tồn đọng rồi rút ra đáp án tốt nhất, sau đó tiếp tục triển khai.

Khái niệm brainstorm được tạo ra bởi “ông trùm” lĩnh vực quảng cáo – Alex Faickney Osborn và nó đã xuất hiện trong quyển sách do ông soạn thảo vào năm 1984. Sau đấy, brainstorming trở thành thuật ngữ thân thuộc với mọi người, không kể công việc hay ngành nào.

Brainstorming đem đến sự tích cực và tạo ra giải pháp đạt kết quả tốt để giải quyết vấn đề. Thông qua trao đổi, tranh luận, tập thể sẽ tiếp nhận nhiều ý tưởng sáng tạo, độc đáo không giống nhau với cùng một chủ đề. Sau khi có sự thống nhất của toàn thể, vấn đề sẽ được giải quyết một cách tối ưu nhất.

2. Lợi ích của BRAINSTORMING

Nước Anh có câu thành ngữ “Two heads are better than one” – xin được chuyển ngữ đồng nghĩa với thành ngữ Việt Nam là “Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao”.

Đại ý là một nhóm người cùng suy nghĩ thì luôn có kết quả tốt hơn một cá nhân, về cả thể lực lẫn trí tuệ. Sự nhiều loại về lối suy xét, trí tuệ, kinh nghiệm, cách nhìn và văn hóa của các cá nhân trong nhóm giúp cho một loạt ý tưởng đa chiều được sản sinh ra.

Đây chính là một trong những trường hợp mà số lượng cần thiết hơn chất lượng. Chính nhờ một khối dữ liệu lớn về giải pháp mà nhóm có thể gọt rũa hoặc chọn lựa ra giải pháp, ý tưởng vẹn toàn nhất.

3. LUẬT BRAINSTORMING

Theo Osborn, quá trình brainstorming phải tuân thủ những luật sau:

Số lượng tối ưu cho một nhóm nên giới hạn ở mức 5-7 người

Toàn bộ mọi người đều có quyền lợi và nghĩa vụ đóng góp ý tưởng

Không được phép chỉ trích hoặc bác bỏ bất cứ ý tưởng nào trong quá trình này

Những ý tưởng có phần phá cách, mới mẻ được khuyến khích

Việc phát triển ý tưởng của mình dựa trên ý tưởng của người khác cũng được khuyến khích

Càng nhiều ý tưởng được thốt ra, càng đa dạng về nội dung, cách tiếp xúc càng tốt

Các ý tưởng này đều phải được ghi chép lại

Sau khi cả nhóm cạn kiệt ý tưởng mới, mỗi một ý tưởng sẽ được đánh giá bình đẳng trên ưu/nhược điểm, tính khả thi, ích lợi, tính áp dụng thực tế v.v… của chúng

4. Trạng thái tâm lý khi BRAINSTORM

Brainstorming không dễ dàng là ngồi vào bàn và úm ba la, bạn sẽ tuôn trào một loạt các sáng kiến. Nó đòi hỏi sự tập trung và dẻo dai về đầu óc rất lớn. Tôi gọi đây chính là “trạng thái brainstorm-ready” tạm gói gọn như sau:

Các thành viên phải sáng suốt về đầu óc. Có nghĩa là họ không được thực hiện hoạt động gì gây kiệt quệ đầu óc trước đó
Các thành viên phải tập trung 100%. Tôi không cho phép mọi người sử dụng điện thoại, mở desktop trong những buổi này.
Các thành viên phải sảng khoái về tinh thần. Tôi tránh trách mắng, phê bình nhân viên trước khi bước vào thực hiện.
Đầu óc và thể lực của thành phần tham gia phải tươi mới. Nên tránh các ngày bận rộn, mọi hoạt động trước đây phải được hoàn thiện hoặc loại bỏ ra khỏi đâù
Thời gian brainstorming không nên quá 1 tiếng đồng hồ. Thực ra hoạt động này rất đòi hỏi trí lực, và thường sức người chỉ chịu được 30′ (với nhân viên mới) cho đến 90′ (nhân viên gạo cội).

5. CÁC PHƯƠNG THỨC BRAINSTORM

Không những dựng ở những luật trên, phương pháp và trình tự brainstorm cũng phải được quyết định dựa trên nhu cầu về giải pháp:

Danh nghĩa nhóm: Các thành viên viết ý tưởng của mình mà không đề tên. Người chủ trì thu thập các tư liệu này và cả nhóm dùng phương pháp bỏ phiếu để ra quyết định (gọi là giai đoạn thanh lọc). Sau khi thanh lọc, cả nhóm hoặc các nhóm nhỏ sẽ mang những sáng kiến được nhận xét cao nhất tập hợp lại để xây dựng tiếp. VD trong thiết kế nhãn hiệu chúng tôi có thể chia thành nhóm làm về sắc màu, một nhóm là về nội dung, và một nhóm ra quyết định về chất liệu, cách sản xuất v.v…Cá nhân tôi thường sử dụng phương pháp này khi tổ chức brainstorming cho một đơn vị của khách hàng với thành phần tham dự là từ cấp quản lý bộ phận trở lên. Việc này sẽ cổ vũ những cá thể ít khi phát biểu được bày tỏ khái niệm tự nhiên nhất (vì không lộ danh tính) mà lại tận dụng được kiến thức chuyên ngành của các bộ phận (kỹ thuật, marketing, tài chính, sản xuất v.v…)
Truyền đuốc: Tôi tạm đặt tên cho cách làm này như vậy vì vòng quay của 1 ý tưởng bắt đầu từ một cá nhân, truyền cho người bên cạnh để xây dựng thêm và cứ thế cho đến khi mọi thành viên đều có đóng góp ý kiến. Nhóm của tôi thường áp dụng mô hình này khi phải lên các bản kế hoạch (Business plan, business case hoặc chiến lược hành động) vì một bản chiến lược trọn vẹn thường phải bao hàm các lĩnh vựng thông tin khác nhau mà không phải một cá nhân nào cũng nắm hết được. Điều này giúp lập kế hoạch kiểu cuốn chiếu thay vì phải chờ bên marketing làm nghiên cứu, rồi bên R&D mới lên ý tưởng, sale định giá và tài chính làm cash flow v.v.. Thì các thành viên chủ chốt có thể cùng một lúc đắp nội dung cho sườn.
Bản đồ ý tưởng: Đây chính là mô hình tôi sử dụng nhiều nhất, với ý tưởng cốt lõi là dùng các “mối liên quan”. Quy trình sáng tạo xuất phát từ điều kiện tiên quyết là đề tài trung tâm (central topic) rồi mỗi thành viên đưa ra một nhánh ảnh hưởng đến đề tài đó. VD nếu Central topic của tôi là một chú chó – thì các thành viên chắc chắn sẽ đưa rõ ra những nhánh như giống, tuổi, cân nặng, màu lông, huyến thống, tình trạng sức khỏe hoặc kể cả… thịt ngon hay không. Tôi hay sử dụng Việc này vào công tác nghiên cứu đối thủ/khách hàng, lên các persona giả định, xác định cách điệu thiết kế và thực ra thì có thể ứng dụng rộng lớn vào bất cứ quy trình suy nghĩ nào.
Brainstorming một mình: Thực ra công tác brainstorming không cứ là phải làm cùng một nhóm, sau khi bạn đã thành thạo về phương pháp và luật lệ cũng như biết cách đặt mình vào “trạng thái brainstorm-ready” nói ở trên thì việc làm một mình là hoàn toàn có thể. Thường thì người ta sẽ viết tự do, hoặc vẽ tự do dùng bản đồ tư duy.

6. 10 tư duy để brainstorming đạt kết quả tốt

6.1 Nuôi dưỡng chất xám

Bộ não có cơ hội tiếp nhận xung quanh rất nhạy bén và biết cách bố trí nó vào “ngăn kéo”, làm nhiều loại thêm tư duy.

Chuyện trò nhiều hơn với người khác, đặt câu hỏi, lắng nghe, ghi chép, chụp ảnh, đọc sách, xem phim truyền cảm hứng… hoặc dễ dàng là làm bất cứ điều gì bạn thích để giải tỏa sự buồn chán là cách giúp tâm hồn rộng mở và nuôi dưỡng trí não.

6.2 Brainstorming là quá trình cần thời gian

Một câu nói kiểu “Hãy brainstorming đi” không thể khiến ý tưởng tuôn trào ngay lập tức. Brainstorming là quá trình cần thời gian, nhất là với những người mới thì họ phải có sự bắt nhịp để quen dần.

Hãy tự trau dồi bằng việc brainstorming với chính mình rồi sau đấy brainstorming với nhiều người khác. Khi nảy ra bất kỳ ý tưởng nào, bạn nên ghi chép lại vì sau này chúng sẽ hữu ích cho bạn.

6.3 Kiềm chế những lời phê bình

Đưa rõ ra ý tưởng và tự mình đánh giá rằng sáng kiến này không phù hợp; luôn chỉ trích giúp sức của người khác, bỏ qua phương diện hay trong đó… là điều mà bạn cần tránh khi brainstorming. Công đoạn brainstorming không đơn thuần chỉ để nói lên ý tưởng, quan điểm của mỗi cá nhân.

6.4 Tìm tòi và sử dụng bản đồ tư duy mindmap

Những ý tưởng hợp lý cùng suy nghĩ tổng quan sẽ giúp ích cho bạn đạt được giải pháp thích hợp để lường trước các trở ngại. Nếu muốn nhìn nhận vấn đề đa chiều, hãy thường xuyên tìm tòi, quan sát và học hỏi. Sử dụng bản đồ tư duy mindmap là phương pháp tuyệt vời để bạn chủ động brainstorming, khám phá thêm nhiều điều mới mẻ.

6.5 Tập trung và không sử dụng thiết bị công nghệ

Những cuộc gọi, chuông tin nhắn, âm nhạc… có thể khiến bạn mất tập trung, đôi lúc còn rối trí và không sẵn sàng để brainstorming. Vì thế, bạn nên tắt hết các thiết bị công nghệ và chỉ tập trung vào brainstorming để tăng cao thành quả.

6.6 Quan sát những điều mới mẻ

Khi đứng trước một đồ vật là lùng, câu hỏi đầu tiên của bạn có thể là chuẩn xác đây là cái gì? Nó có tác dụng gì và dùng ra sao? Chính sự phán đoán khi không biết rõ sẽ dẫn tới những ý tưởng thú vị, Ngay cả khi những phán toán đó hoàn toàn không đúng với thực tế.

Đã bao giờ bạn tưởng tượng một cây antena có kiểu dạng lạ là một cây cột thu lôi hay chưa? Hay mỗi ngày khi đi về nhà bạn đều đi đúng một con đường duy nhất, nhìn cùng một cảnh vật nên lâu ngày sẽ chẳng buồn ngó đến cảnh vật xung quanh.

Hãy thử một lần khám phá một con đường mới về nhà mà bạn chưa từng đi, khi đó bạn thấy bạn có thể phải chú ý đến cảnh vật xung anh nhiều hơn. Du lịch, gặp gỡ những người bạn mới đều là những cách để khám phá và tích lũy những ý tưởng mới để có thể sử dụng khi quan trọng.

6.7 Hãy nhìn lại thật kỹ những thứ thông thường mà bạn nhìn thấy thường nhật.

Một vết loang trên bàn gỗ trên bàn thực hiện công việc, đã bao giờ bạn nhìn kỹ nó thật gần để tìm hiểu nó là vì trà, café hay thứ gì để lại…

Nhìn kỹ những bảng hiệu, con người trên đoạn đường đi về thường nhật, bạn sẽ nhật thấy những điều vô cùng ngạc nhiên mà thường thì bạn bỏ qua hay nghĩ là không cần thiết. Hãy tìm cách suy xét phát triển những điều mình thấy

VD như nhìn thấy một ngã tư, bạn hãy hình dung nếu như có đèn tín hiệu giao thông thì sẽ thế nào? Nếu vẫn chưa có thì sẽ ra sao hay thậm chí giải sử có một vòng xoay thì giao thông và cảnh vật sẽ thế nào? Cuối cùng, hãy quan sát thật kỹ những thành phần cấu tạo nên thứ bạn đang nhìn. Có trong tay một hộp quà, hãy khoan vội mở nó ra để lấy thứ bên trong, hãy quan sát thật kỹ tới hộp đựng, giấy gói, nơ, hoa văn trên giấy, kết dính ra sao? …

6.8 Kết hợp nhiều ý tưởng để làm ra ý tưởng mới

Đây chính là một bước cực kì quan trọng trong việc tìm kiếm những ý tưởng mới. Giả sử ta có một cây đèn và một chiếc đồng hồ trong tay, nếu kết hợp chúng lại thì sẽ như thế nào?

Một cây đèn có gắn đồng hồ? Một chiếc đèn hẹn giờ bật tắt? Một chiếc đồng hồ dạ quang? Hay đồng hồ sử dụng năng lượng ánh sáng? Một chiếc đồng hồ du lịch có thể phát sáng để soi đường?

Kết hợp hai hay nhiều thứ không giống nhau lại với nhau theo chức năng, hình dạng, cấu tạo và bạn sẽ bất ngờ với những ý tưởng mới nghe có thể là vô lý những hoàn toàn có thể là bước bắt đầu cho một sản phẩm đột phá.

6.9 Đặt ý tưởng trong những điều kiện khác thường và đối nghịch:

Cố gắng khai thác sự đối nghịch với ý tưởng đang có sẽ giúp ta có 2 ý tưởng hoàn toàn khách nhau. Ví dụ như tại sai phải xây một ngôi nhà đầy góc cạnh mà không xây một ngôi nhà tròn? Hay tại sao phải lắp ráp một máy tính có kích thước lớn mà không lắp ráp một máy tính thật nhỏ gọn, tiết kiệm diện tích?

Bên cạnh đó hãy đặt ý tưởng vào trong những điều kiện khác thường,. ví dụ một chiếc máy tính thu nhỏ hết cỡ thì sẽ như thế nào? Có thể xách tay? Có thể bỏ túi áo? Hay thậm chí có thể ghép dưới da?, một chiếc bánh nếu phóng thật lớn trông nó sẽ ra sao?

6.10 Cuối cùng là phải biết đặt ra những giới hạn và luật lệ khi Brainstorming.

Việc liệt kê các ý tưởng một cách lan tràn sẽ dễ dẫn tới đi qua xa vấn đề cần giải quyết nếu như bạn không đặt ra một hàng rào giới hạn nó và thực hiện theo.

Ví dụ, khi nghĩ về quảng cáo một loại nước hoa thì bạn không phải suy nghĩ phát triển ra tới tình hình toàn cầu, hay khi tìm hiểu về con đường thì không cần phát triển ý tưởng lan qua lãnh vực thể thao chẳng hạn. Giới hạn hợp lý giúp cho bạn tập trung vấn đề và kiếm thật nhiều ý tưởng hữu dụng mà không mất quá nhiều thời gian, tuy nhiên nếu như giới hạn quá nhỏ có thể sẽ giới hạn luồng suy xét của bạn.

7. Áp dụng Brainstorm trong các lĩnh vực nào?

Brainstorm có thể áp dụng cho mọi lĩnh vực không giống nhau như: Quảng cáo, marketing, thư giãn, kỹ thuật… Một phương pháp Brainstorm hiệu quả sẽ khiến kết quả cung cấp thỉnh thoảng vượt ra khỏi sự chờ đợi.

8. Những điều cần tránh khi thực hiện brainstorm

Chỉ trích ý tưởng của nhau.
Chỉ có một số trong nhóm đưa rõ ra ý kiến.
Không ghi chép lại các ý tưởng (mỗi ý tưởng đều có giá trị của riêng nó).
Chọn thời điểm và không gian brainstorm không phù hợp.

9. Áp dụng Brainstorm trong các lĩnh vực nào?

Quảng cáo – Phát triển các ý kiến dành cho các kỳ quảng cáo.
Xử lý các vấn đề – các khó khăn, những phương hướng giải quyết mới, phân tích liên quan, và các nhận xét của vấn đề.
Quản lý các công đoạn – Tìm phương cách nâng cao hiệu quả công việc và giải quyết sản phẩm.
Quản trị các đề tài – nhận diện đối tượng, độ nguy hại, các phân phối, các tiến độ công việc, tài nguyên, vai trò và trách nhiệm, thủ thuật, các vấn đề.
Xây dựng đội ngũ – Tạo sự sẻ chia và bàn thảo về các ý kiến trong khi khuyến khích người trong đội ngũ tư duy.

10. Những điều cần tránh khi thực hiện brainstorm.

Các thành viên chỉ trích ý tưởng của nhau: một người vừa đưa ra ý tưởng đã bị leader hay thành viên khác phản bác, chê bai thì người đó sẽ nhanh chóng cụt hứng, mặc cảm rằng mình thật kém cỏi, hoặc nảy sinh tâm lý ghen ghét, bới móc các ý tưởng khác…Nếu leader để cho trạng thái này xuất hiện thì buổi brainstorm cầm chắc thất bại rồi đó.
Trong nhóm chỉ vài người đưa ra ý kiến, số còn lại ngồi chơi: mục đích của brainstorm là huy động sức mạnh của toàn thể, khai thác vấn đề dưới nhiều góc độ, cách nhìn không giống nhau. vậy mà trong nhóm có những người lười suy nghĩ, để mặc cho một số thành viên.
Không ghi chép lại toàn bộ các ý tưởng: Một ý tưởng dù là tầm thường hay điên rồ cũng đều có giá trị riêng của nó. Không nên bỏ qua bất kỳ ý tưởng nào vì trong rất nhiều trường hợp, một ý tưởng hay lại bắt ngồn từ một ý tưởng dở hoặc là sự kết hợp của nhiều ý tưởng đã có. Đi trái lại Việc này thì sẽ khó brainstorm ra được idea xuất sắc đấy.
Chọn nhầm không gian và thời điểm brainstorm: hãy chọn một quán cà phê náo nhiệt bật nhạc ầm ỹ hoặc thời điểm là 12 giờ trưa khi cái bụng biểu tình đòi ăn mà brainstorm, hiệu năng làm việc của cả nhóm sẽ tiến gần tới 0 đấy.