Văn hóa kinh doanh của người Việt Nam – Văn hoá kinh doanh Việt Nam qua lăng kính người ngoại quốc

Ở đây, có thể hiểu văn hóa kinh doanh của một doanh nghiệp như những quan niệm, những xác tín về mục đích và các giá trị văn hóa cần phải có trong mọi hoạt động. Nó là kết quả của một quá trình xây dựng nhiều năm với sự hưởng ứng, thực thi của mọi thành viên.

Việt Nam nằm trong vùng văn hóa phương đông thuộc góc tận cùng của phía đông nam nên có 1 nền văn hóa gốc nông nghiệp điển hình mang đầy đủ các đặc trưng của văn hóa phương đông.

Văn hóa của người Việt Nam sau lăng kính của người Nước Ngoài

Nhập gia tùy tục

Đôi với 1 doanh nhân khi gặp gỡ với đối tác là người Việt Nam Hãy mở đầu câu chuyện bằng việc giới thiệu về bản nhân. Bạn đừng lấy làm ngạc nhiên nếu họ muốn biết tuổi của bạn. Đó là cách để người Việt chọn vai khi xưng hô cho thêm phần thân mật do sự phong phú về đại từ nhân xưng trong tiếng Việt.

• Tặng quà là một biểu hiện văn hóa cực kỳ phổ biến ở Việt Nam. Đặc biệt, vàp dịp gần đến Tết cổ truyền của người Việt, đừng quên tặng quà và thiệp chúc mừng cho đối tác và các mối quan hệ của bạn ở đây!
• Ăn uống là một phần tất yếu của sinh hoạt mang tính cộng đồng và trong cả hoạt động kinh doanh ở Việt Nam. Các bữa ăn tối với đại diện địa phương hoặc khách hàng giúp phát triển quan hệ và làm cho đại diện của bạn ở địa phương được “nở mặt nở mày”
• Một điều tạm gọi là thú vị, đó là đàn ông Việt Nam rất hay phì phèo hút thuốc trong bữa ăn. Bởi họ khoái vừa ăn vừa lai rai tán gẫu.
• Cách uống của người Việt trong bữa tiệc cũng khác. Nếu bạn hì hụi uống một mình, như thế là bất lịch sự. Thói quen của mọi người là chỉ uống sau khi đã cụng ly! Cầm ly tay phải, tay trái nâng cao một cách hào sảng, cùng hô ‘Trăm phần trăm’ (‘chum fun chum’) và nói ‘Chúc sức khỏe’ (‘chook sook hue’). Nếu bạn biết hát thì càng tốt, chuẩn bị vài bài ‘tủ’ vì sau bữa ăn thường sẽ là giao lưu bằng karaoke!

Kinh nghiệm xương máu

• Nền hành chính còn nặng tính quan liêu ở Việt Nam, đặc biệt là bệnh sính giấy tờ, văn bản khá nặng nề. Tuy nhiên, hãy biết kiên nhẫn, mà người Việt thường nói là ‘cứ bình tĩnh’!
• Nếu đối tác của bạn là doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam thì khỏi lo khoản ngôn ngữ. Còn với các công ty nhà nước thì nên có phiên dịch. Phiên dịch phải có kiến thức về ngành kinh doanh của bạn, thậm chí hiểu được tiếng địa phương vốn rất khác nhau theo vùng ở Việt Nam.
• Người Việt Nam rất lịch sự, luôn mỉm cười và tỏ ra đồng ý với bạn, ngay cả khi, trên thực tế, họ có thể không hiểu hết điều bạn vừa nói! Nếu mà bạn cười thì sẽ tạo ra được không khí thoải mái và đối tác của bạn sẽ tích cực hơn trong việc trình bày với bạn những vấn đề liên quan. Nhưng đôi khi bạn cười ko đúng lúc thậm chí ko hiểu hết ý có khi đối tác của bạn lại cho rằng cười trừ.

Đáp lại, bạn cũng nên giữ thái độ niềm nở. Điều quan trọng nhất trong đàm phán với người Việt là kiên trì! Vẻ ngoài tức giận, cau có bị xem là biểu hiện của ‘bản lĩnh kém’, chắc chắn sẽ gặp phải thái độ phản ứng tiêu cực và thất bại trong đàm phán.=> thể hiện tínhc cách hiếu thắng và tự ái “ cái gì ta cũng đã biết , đã hiểu”

• Trong cuộc làm việc, phía Việt Nam thường hay nói, “chúng tôi sẽ xem xét”, “chúng tôi sẽ trả lời”. Cho nên nếu bạn cần quyết định sớm, tốt nhất là bạn hãy gửi mọi giấy tờ cần thiết trước cuộc gặp. Nếu là văn bản gửi cho các cơ quan nhà nước, hãy soạn nó bằng tiếng Việt!
• Mở đầu buổi đàm phán sẽ luôn là những câu chuyện ‘trời trăng mây nước’ ngoài lề. Bạn đừng sốt ruột, cái đó gọi là ‘tạo không khí’! Bạn cũng nên giấu luật sư của mình ‘sau cánh gà’ vì người Việt không muốn nhìn thấy anh ta khi đàm phán và cũng không thích vào đề từ phương diện dính dáng đến pháp luật.
• Đôi khi các doanh nhân việt luôn tỏ ra chậm chạp trong việc lắp bắt tình hình kinh doanh . Có thể nói thái độ chậm chễ giờ cao su là thái độ thường nhật trong con người Việt Nam hiện đại.

Công ty kiểm toán, kế toán hàng đầu là Grant Thornton mới đưa ra Chỉ dẫn kinh doanh tại Việt Nam 2014 nhằm phục vụ các doanh nhân và công ty nước ngoài đang muốn đến Việt Nam đầu tư và kinh doanh. Trong hướng dẫn có đề cập đến những nét văn hoá trong kinh doanh rất độc đáo của người Việt Nam.

Dưới đây là một số điểm được đề cập đến trong chỉ dẫn của Grant Thornton:

Namecard

Luôn luôn phải mang card visit khi bạn tới thăm Việt Nam hay tham dự các buổi họp và hội nghị kinh doanh. Khi gặp một ai đó lần đầu tiên, sẽ là lịch sự khi đưa card visit của bạn bằng 2 tay.

Khi nhận card, đừng bỏ ngay vào túi, hãy dành một vài phút để xem qua thông tin trên card của người đưa, nhớ phát âm chuẩn tên của họ và thể hiện việc bạn đánh giá cao cơ hội được gặp gỡ với họ. Sau khi kết thúc quá trình này, hãy đặt namecard vào trong ví của bạn để tỏ rõ sự tôn trọng.

Ngoài ra, nếu được, bạn nên có một chiếc name card song ngữ bẳng cả tiếng Anh và tiếng Việt để trao lại cho đối tác.

>> Văn hóa kinh doanh của người Mỹ – Sự khác biệt tạo nên thành công

Phong cách ăn mặc

Khí hậu Việt Nam khá nóng quanh năm, đặc biệt là ở vùng phía nam vì vậy hãy cân nhắc thật kỹ và tìm bộ trang phục phù hợp với bạn khi cần phải tham gia hội nghị, hay các hoạt động khác liên quan đến kinh doanh tại Việt Nam. Tốt nhất cả nam và nữ đều nên mặc những bộ vest trang trọng. Nam giới phải thắt cà vạt áo sơ mi, còn phụ nữ có thể mặc những chiếc áo cánh kín đáo.

Bắt tay

Tục lệ xã giao bắt tay được sử dụng cả trước buổi gặp mặt lẫn khi kết thúc. Bắt tay thường sử dụng khi cả hai phía cùng giới tính. Một vài người Việt Nam dùng 2 tay để bắt, với tay bên trái để phía trên cùng.

Vì vậy, khi đối tác là phụ nữ, hãy chờ họ đưa tay ra trước, nếu cô ấy không làm vậy, hãy cúi nhẹ đầu chào.

Giao tiếp

Người Việt Nam rất lịch sự và thường cười và đồng ý với đối tác ngay cả khi họ chưa hiểu hoàn toàn những gì đối phương nói. Cười và gật đầu ở đây là biểu lộ họ đang theo dõi đối phương nói chứ không phải để chỉ sự xác nhận đồng ý với ý kiến.

Ăn và uống là nét văn hoá không kém phần quan trọng trong kinh doanh của người Việt Nam. Nâng cốc chúc mừng trong các buổi tiệc hoặc đi hát karaoke là những hoạt động chính diễn ra sau bữa tối.

Khi rượu được mang ra trong bữa ăn, các cá nhân chỉ nên uống sau khi thủ tục nâng cốc chúc mừng được diễn ra. Cốc hoặc chén sẽ được nâng bằng tay phải và đỡ bằng tay trái.

Hoạt động nâng cốc có thể được diễn ra nhiều lần trong suốt buổi tiệc. Những câu nâng cốc thường được sử dụng là “Trăm phần trăm” và “Chúc sức khoẻ”.

Buổi họp 

Sự phân cấp thứ bậc và biểu hiện mặt rất quan trọng trong các buổi họp kinh doanh tại Việt Nam. Ví dụ, người quan trọng nhất luôn luôn được ngồi tại vị trí đầu tiên. Sự im lặng cũng nên được chú ý trong buổi họp. Đặc biệt, ngay cả khi ai đó không đồng ý với một người khác họ vẫn giữ im lặng vì vậy đừng gây ra nhiều biểu lộ.

Mối quan hệ là yếu tố quan trọng xác định sự thành công trong hợp tác kinh doanh tại Việt Nam. Luôn luôn đầu tư thời gian trong việc xây dựng một mối quan hệ tốt đẹp trên cả yếu tố cá nhân và công việc.

Trong bất cứ buổi gặp mặt đầu tiên nào bạn cũng nên coi như một buổi để “tìm hiểu về nhau” mà thôi.

Quà tặng

Quà tặng không phổ biến trao đổi trong lần đầu tiên gặp mặt. Tuy nhiên, một món quà nhỏ sau bữa tiệc tối hoặc một thời khắc thích hợp nào khác luôn luôn được đánh giá cao.

Người Việt Nam quan niệm, món quà không quan trọng bằng tấm lòng bạn gửi gắm trong đó.

Một hộp sô cô la, một chai rượu cô-nhắc hoặc một vật lưu niệm nhỏ từ đất nước của bạn sẽ cho thấy bạn là một người hết sức chu đáo.

>> Văn hóa kinh doanh của người Trung Quốc – Những giá trị văn hóa của người Trung Hoa đáng học hỏi

Người trong cuộc nói gì?

Mark Fazackerley, Giám đốc Kỹ thuật của hãng Oracle tại Sydney, đã có 3 lần đến Việt Nam, chia sẻ kinh nghiệm: “Tôi phải thức dậy rất sớm, ăn sáng xong xuôi trước 8 giờ. Các cuộc làm việc diễn ra sớm hơn ở Úc rất nhiều.

Người Việt cũng có thói quen nghỉ trưa, kể cả khi đàm phán chưa xong. Trong các cuộc làm việc, thường có sự xuất hiện của phụ nữ. Nhiều khi chỉ để cho…duyên dáng! Nhưng nếu bạn tỏ ra thờ ơ với cô ấy thì thật thiếu lịch sự. Ngược lại, cách tốt nhất là vui vẻ khi giao tiếp, nhưng cương quyết và rõ ràng khi đàm phán, ra quyết định”.

Giáo sư Kyle Tyron, một trong số ít giáo sư trẻ măng chưa đến 40 tuổi của trường Đại học Macquarie, Sydney, thì thích thú đặc biệt sau lần đầu tiên đến Việt Nam hồi năm ngoái: “Bia, rất nhiều bia. Đi ra đường là gặp bia. Tôi rất thích những quán bia hơi ở Hà Nội.

Không gian và con người thật thoải mái, náo nhiệt khác thường. Đối tác của tôi là Đại học Kinh tế Quốc dân, họ thường mời ăn trưa ở nhà hàng sang trọng sau cuộc làm việc.

Nhưng tôi vẫn khoái ra quán bia hơi hoặc quán nhậu hơn!”.Không chỉ người Úc để ý kỹ văn hóa Việt Nam, một người bạn Thụy Điển lâu năm của các cơ quan báo chí trong nước, Mats Wikman, tự nhận mình đã “may mắn” khi có đến ngót 10 lần qua đây làm việc, theo dự án của SIDA, mỗi lần chí ít cũng gần tháng trời.

Anh nói: “Tôi có hai ‘đời’ vợ và tôi rất yêu trẻ con. Thật tuyệt là điều đó được chia sẻ ngay với các bạn Việt Nam. Người Việt rất thích nói chuyện gia đình, con cái. Ngay buổi làm việc đầu tiên tôi đã giới thiệu tôi là cha của năm đứa nhóc, tôi khoe ảnh của chúng. Và mọi thứ đều suôn sẻ kể từ lúc đó. Giữa chúng tôi hầu như không có e ngại, khoảng cách.”

Một thực trạng đáng buồn đang diễn ra trong thời gian vuằ qua khi 1 số tờ báo nước ngoài có tham gia tìm hiểu về thị truờng Việt Nam đã đưa lên nhưng thông tin thật sự bất lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam xong chúng ta không thể phủ nhận nó rằng :

“Việt Nam đang thiếu văn hóa trong kinh doanh” :
+Gian lận thương mại
+Làm hàng giả
+Trốn thuế.
+Gian lận sổ sách.
+Đầu cơ chụp lợi .
+Lừa đảo.
+Phô truơng.
+lãng phí

Và đặc biệt trong thời gian vừa qua đã phát hiện biết bao những doanh nghiệp to vùa và nhỏ bất chấp lợi ích và sức khoe của người tiêu dùng vì cái lợi mà bỏ qua luân thường đạo lý ở đời gây ra bức xúc cho dư luận.

Hạt dưa có chất gây ung thư , chân gà thối mỡ lợn thối ,gây nguy hại cho sức khỏe người tiêu dùng edan thải chất thải ra sông thị vải gây ô nhiễm môi truờng.vv…

Đây không những làm ảnh hưởng tới văn hóa doanh nghiệp Việt Nam nói chung mà nó còn làm suy đồi phẩm chất thật thà chất pháp của con nguời Việt Nam từ truớc đến nay.

Nói về sự thông minh? Dân tộc Việt Nam đáng tự hào lắm chứ, hằng năm chúng ta vẫn rinh về những giải thưởng quốc tế. Ở các nước tư bản phát triển như Mỹ, Anh…

Vẫn thấy các học bổng toàn phần dành cho sinh viên Việt Nam, những bài báo khen ngợi họ như 1 trong những sinh viên xuất sắc nhất. Thế đâu là điểm yếu của người Việt Nam?

Phải thừa nhận người Việt Nam rất thông minh, cần cù, ham học hỏi và có tính tiếp thu nhanh… nhưng… rất tiếc ở đây có 1 chữ nhưng…

Nhưng người Việt Nam lại quá dễ thoả mãn với bản thân và thường ít khi “học đến đầu đến đuôi” nên thường kiến thức không hệ thống, mất cơ bản.

Và ngoài ra, học tập không phải là mục tiêu tự thân của mỗi con người Việt Nam (phần lớn), khi nhỏ học vì gia đình, lớn lên học vì sĩ diện, vì công ăn việc làm ít khi vì chí khí và đam mê.

Đấy cũng là hệ quả tất yếu của 1 chương trình giáo dục đặt nặng về IQ thay vì EQ và SI, và 1 tư tưởng phong kiến phải thành đạt.

Nhắc về sĩ diện, dĩ nhiên, trong mỗi con người chúng ta phải có cái sĩ diện cho riêng mình nhưng thường cái sĩ diện đó không đúng chỗ.

Rất tiết kiệm, dè sẻn nhưng khi gặp một chuyện gì đó chạm tới tự ái, hoặc cũng chẳng cần phải chạm tới tự ái, là họ có thể tiêu ngay số tiền dành dụm bấy lâu 1 cách nhanh chóng, thuê 1 bộ váy cánh thật đẹp, mướn 1 chiếc xe tay ga, tổ chức 1 đám cưới linh đình…

Và sau đó lại tiếp tục thắt lưng buộc bụng để trả cho những chi phí đó. Lại ngó qua nước láng giềng là Trung Quốc, phải thừa nhận là họ mạnh hơn chúng ta, nhưng nếu xét từng nhóm nhỏ thì ta cũng đâu thua họ, điều này càng được chứng minh đối với các du học sinh, đa phần chúng ta đều nhìn họ với cái bĩu môi.

Nhưng cứ mỗi khi ta nói chuyện với họ, nếu có cơ hội là họ bằng cách gián tiếp hay trực tiếp giới thiệu ngay về nước Trung Quốc của họ với những văn hoá, lịch sử.