Khởi nghiệp làm chủ hay làm thuê cho người khác?
Sarah đã làm việc tại Guardian Technologies gần mười năm nay. Khởi đầu là một nhân viên bán hàng tập sự, bây giờ cô đang giữ vị trí điều hành kinh doanh với mức thu nhập 100.000 đô la một năm. Bạn bè cô – những doanh nhân – cười nhạo cô là một kẻ “sáng cắp ô đi tối cắp về” (nine-to-fiver), “không có ước mơ nào đủ lớn”. Sarah không quan tâm, thực lòng cô cảm thấy chuyện đó thật nực cười. Mặc dù rất tôn trọng họ – người có thể tạo nên những Apple hay Facebook tiếp theo, nhưng cô chẳng cần đòi hỏi gì hơn với công việc và cuộc sống hiện tại.
Trong khi họ dành phần lớn thời gian rảnh để làm việc, cô được phép nằm dài trên sofa mỗi tối và thong dong dã ngoại cuối tuần. Những năm cuối của tuổi 20, Sarah dành 4 tuần nghỉ lễ mỗi năm để đặt chân đến vô số địa điểm trong bucket list của mình, còn bạn bè cô thì bị giam cầm trong bốn bức tường của những tòa cao ốc ngày qua tháng lại.
Hãy trò chuyện thẳng thắn về “tinh thần làm chủ” và “tinh thần làm thuê”
Đầu tiên, tôi phải nói rằng khao khát trở thành ông chủ không phải là điều ngớ ngẩn. Xét cho cùng, tôi đã chọn con đường đó cho riêng mình, quá trình xây dựng JotForm với gần 4 triệu người dùng trong 12 năm qua đã cho tôi cơ hội được làm việc với một đội ngũ những người phi thường. Nhưng đồng thời tôi cũng phải nói rằng ước mơ trở thành “người làm thuê” không hề ngu ngốc. Có rất nhiều lý do để thuyết phục rằng nó phù hợp với một số người.
Góp sức phát triển công ty (hay là mất ngủ trằn trọc về những rủi ro trong kinh doanh)?
Được hưởng lương hậu hĩnh (hay là không biết làm thế nào để chăm sóc gia đình trong phần đời còn lại của mình) ?
Có một con đường thăng tiến rõ ràng (hay là ghì chặt lấy một tương lai không có gì đảm bảo)?
Được nghỉ phép và hưởng những phúc lợi khác (hay là thiêu đốt bản thân trong nền văn hóa tôn vinh tinh thần làm việc 80 giờ)?
“Tinh thần làm thuê” bị đánh giá thấp trong thế kỉ 21
Đột nhiên việc trở thành kẻ làm công 8 tiếng một ngày (9-5’er) trở nên kém hấp dẫn. Người ta nhìn nhận tôi như một kẻ hèn mọn, sống không có mục đích và chỉ là con cừu của Santiago – nếu tôi không tự mình tạo dựng công ty riêng. Tôi hoàn toàn không đồng ý.
Câu chuyện của Sarah là một điển hình về những lợi ích của người làm công ăn lương mà dân khởi nghiệp hiếm khi có được. Trải nghiệm của cô là trải nghiệm của nhiều người, nhưng việc điều hành một công ty rồi bán nó với giá một tỷ đô la lại không phải là trải nghiệm của mọi doanh nhân.
Cái giá của khởi nghiệp
Doanh nhân không đồng nghĩa với hạnh phúc, tự do, giàu có và danh tiếng
“Tôi sẽ hạnh phúc khi…” là ý nghĩ trớ trêu đã gây không biết bao nhiêu đau khổ cho tất thảy đàn ông, đàn bà theo đuổi bất cứ điều gì trên đời. Chúng ta luôn chạy theo thứ gì đó – hôn nhân, con cái, nhà cửa, xe cộ – và khi ta có được thứ mình muốn, ta vẫn cảm thấy có chút trống rỗng nào đó.
Trong tâm lý học, khái niệm này được gọi là “ảo tưởng tập trung” (focusing illusion) đó là một xu hướng nhận thức khi người ta đặt quá nhiều tầm quan trọng lên một khía cạnh của một sự kiện, gây ra sai lầm trong việc dự đoán chính xác lợi ích của kết quả trong tương lai. Bạn thường tự vẽ nên cho mình những viễn cảnh đẹp đẽ như một câu chuyện cổ tích, nhưng khi bạn thực sự có được nó thì thực tế lại không rực rỡ như thế.
Nhiều kẻ tham vọng vướng phải hiện tượng tâm lý như vậy. Họ mơ tưởng về cuộc sống của doanh nhân, nhưng một khi thực sự sống cuộc sống đó, họ khám phá ra thực tế rằng mọi thứ không giống tưởng tượng chút nào. Từ kinh nghiệm của bản thân với tư cách là doanh nhân, sự tự do, giàu có, và danh tiếng,… không thể đạt được thông qua tinh thần khởi nghiệp:
- Tôi sẽ hạnh phúc khi tôi có được sự tự do của một doanh nhân – cuộc sống của tôi không hề thoải mái hơn sau khi xây dựng JotForm, ít nhất trong vòng mười năm. Sau 12 năm, phần việc của tôi chỉ phình to ra: quản lý, tuyển dụng, xây dựng chiến lược và những lo âu.
- Tôi sẽ hạnh phúc khi tôi giàu có hơn với tư cách là một doanh nhân – Bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra nếu kinh doanh thất bại, nó không giống những câu chuyện cổ tích Lọ Lem mà truyền thông lâu nay vẫn rót vào tai bạn. Không có gì là thơ mộng nếu mất tong khoản vay hàng chục ngàn đô khi giấc mơ của bạn không thành hiện thực. Một khi đã nói tới tinh thần khởi nghiệp, sự giàu có không phải là điều đầu tiên nên được mong đợi. Tôi cho rằng triệu phú chỉ có ở những ngoại lệ hiếm hoi của khởi nghiệp. Thực tế, theo nghiên cứu này, doanh nhân mới trung bình kiếm được khoảng 5 đô la/giờ và các doanh nhân cấp cao kiếm được 62 đô la/giờ. Đó là mức thu nhập tốt, nhưng còn lâu mới trở thành triệu phú.
- Tôi sẽ hạnh phúc khi tôi có danh tiếng của một doanh nhân - một quan niệm sai lầm khác về tinh thần khởi nghiệp là nó mang đến sự nổi tiếng hay danh vọng. Trong khi Musk hay Zuckerberg nổi tiếng như những ngôi sao nhạc rock, hầu hết chúng tôi hoàn toàn không được chú ý. Thay vì cố gắng để xuất hiện trên bìa tạp chí, tôi dành thời gian quý báu cho gia đình của mình.
Nếu muốn có thời gian linh hoạt, bạn có thể làm việc cho một công ty quản lý từ xa. Nếu tìm kiếm sự dư dả, bạn có thể làm việc trong lĩnh vực bất động sản, sales hoặc ngân hàng đầu tư. Vì vậy, khi thực sự cân nhắc về tự do, danh tiếng hay giàu có,… bạn sẽ nhận ra khởi nghiệp không phải cách tốt nhất để đạt được những điều đó.
Trở thành ông chủ không phải là con đường dành cho tất cả mọi người, chỉ vì bạn được sinh ra để dẫn đầu không đồng nghĩa là mọi người cũng vậy. Trước khi quyết định sẽ trở thành ông chủ hay nhân viên, để tránh mắc phải ảo tưởng tập trung, ta có thể tự hỏi điều gì thực sự khiến mình hạnh phúc, và hãy thành thật với chính mình.
Nghỉ học để khởi nghiệp là đúng hay sai?
Có nhiều cách để khởi nghiệp và tạo dựng sự ổn định về tài chính mà không cần đến bằng cấp đại học. Điều quan trọng là bạn cần phải tự trang bị những công cụ phù hợp và hệ thống hỗ trợ cho sự nghiệp cá nhân. Bạn hãy trả lời những câu hỏi sau trước khi quyết định có nghỉ học để kinh doanh không:
Tinh thần doanh nhân của bạn có đủ mạnh để thành công?
Trước khi dấn thân vào môi trường kinh doanh, hãy chắc chắn đây là con đường bạn muốn theo đuổi. Tạo dựng một công ty khác rất nhiều so với làm việc ngày 8 tiếng tại một doanh nghiệp. Những áp lực và thử thách sẽ gia tăng lên tinh thần của bạn mỗi ngày. Và chúng có thể làm bạn “phát điên”.
Nếu bạn có đủ động lực và cảm hứng để bắt đầu thì đừng bao giờ nghi ngờ lựa chọn của bản thân. Song, nếu bạn không thấy tự tin về lựa chọn này thì đừng vội bỏ học để kinh doanh.
“Làm doanh nhân là một công việc toàn thời gian, 24/7”, Tom Portesy – Chủ tịch MFV Expositions, và là nhà sản xuất của Franchise Expo West, Franchise Expo South và International Franchise Expo chia sẻ.
Những câu hỏi mà Portesy khuyên bạn phải đặt ra và trả lời: “Bạn có sẵn sàng để hy sinh thời gian bên cạnh bạn bè, người thân? Bạn có sẵn sàng để nhận lại những lời từ chối, sự thất vọng lẫn thất bại khi kinh doanh? Bạn có sẵn sàng cho những đêm dài mất ngủ, mạo hiểm mọi thứ đang có cho công việc kinh doanh? Kinh doanh thành công mang đến nhiều quả ngọt, nhưng bạn có đủ tinh thần để hy sinh?”.
Đam mê nhưng có đủ kiên nhẫn?
Đôi khi, những ý tưởng lớn không đợi bạn trưởng thành, và 4 năm đi học có thể làm bạn lỡ mất cơ hội này. Điển hình là trường hợp của Taso Du Val – sáng lập và CEO của Mạng lưới công nghệ toàn cầu Toptal.
“Tôi từng muốn theo học tại MIT, nhưng ý nghĩ bản thân phải đợi đến 4 năm mới được khởi nghiệp đã làm tôi bứt rứt”, Du Val nói. “Vì vậy tôi đã bắt đầu theo đuổi sự nghiệp kinh doanh khi tuổi đời còn trẻ. Vài năm sau đó, tôi đã giải quyết được một vấn đề trong lĩnh vực thuê ngoài của ngành IT. Với tôi, kinh doanh là việc tôi phải làm. Và tôi không muốn mất thời gian ngồi tìm hiểu, lắng nghe các giảng giải mà tôi sẽ không cần đến trong cuộc đời”.
Eduardo De Arkos – sáng lập và CEO của Dynamic Agriculture Solutions, từng có một trải nghiệm tương tự và đã nhanh chóng quyết định nghỉ học để khởi nghiệp.
“Tôi đã cảm thấy như thể tôi có đủ mọi kỹ năng cần thiết để bắt đầu khởi nghiệp, sau những khóa học kinh doanh mà tôi từng tham dự”, De Arkos kể, “Cảm giác về cơ hội kinh doanh tiềm năng thường rất hiếm tìm đến và sẽ bỏ qua bạn rất nhanh nếu bạn không tận dụng cơ hội đó. Tuy không đến trường nhưng thực chất tôi đã học từ thực tiễn. Không còn là những lý thuyết trên giấy, tôi đã thực sự áp dụng các kiến thức đó vào thực tế khởi nghiệp. Điều quan trọng nhất là tôi đã dành thời gian để thành thạo những kỹ năng cần thiết thay vì chỉ biết đến chúng trong môi trường học đường”.
Bạn có đủ kinh nghiệm với thế giới thực chưa?
Đối với Randy Wyner – sáng lập, Chủ tịch chuỗi nhà hàng nhượng quyền thương hiệu Chronic Tacos, thì không có lựa chọn nào khác ngoài việc nghỉ học. Trách nhiệm chăm sóc cho con trai nhỏ đã buộc ông phải đi làm kiếm tiền thay vì đi học tiếp. Sau khi thăng tiến lên cấp quản lý của Jiffy Lube, Wyner biết rằng ông đã có đủ kinh nghiệm để lèo lái con tàu kinh doanh của riêng mình. Ông đã chuẩn bị cho bản thân sẵn sàng tinh thần doanh nhân trước khi khởi nghiệp.
“Học từ thực tiễn đã giúp tôi nhanh chóng nắm bắt cách quản lý công việc kinh doanh, những điều mà các sinh viên được học chủ yếu qua các lý thuyết tổng kết. Theo đuổi con đường tự học này đã giúp tôi nắm rõ điều gì nên và không nên làm khi điều hành kinh doanh. Mặc dù trường đại học có thể cung cấp cho bạn những nguyên lý cần thiết cho kinh doanh, bạn vẫn sẽ không thể học được cách điều hành công ty thực sự cho đến khi bạn làm điều đó”.
Bạn đã thử nghiệm kỹ ý tưởng của mình chưa?
Tuy rằng mạo hiểm là điều hiển nhiên khi kinh doanh, nhưng đừng mạo hiểm quá mức khi rời trường học mà không kiểm nghiệm 100% sự tự tin của bạn về ý tưởng kinh doanh.
“Xác minh ý tưởng trước khi nghỉ học, có bao giờ bạn nghĩ đến điều này chưa?”, AJ Nelson – đồng sáng lập Clusterflunk, mạng xã hội và platform chia sẻ tài liệu cho sinh viên, gợi ý, “Tiến hành thí nghiệm mức độ khả thi. Thu thập các đăng ký sử dụng dịch vụ/sản phẩm, khảo sát thị trường… là những điều bạn có thể tiến hành để củng cố cho ý tưởng kinh doanh khi còn đang đi học. Nếu bạn có thể chứng minh được khả năng giải quyết vấn đề, và mọi người sẵn sàng sử dụng sản phẩm/dịch vụ của bạn thì lúc đó bạn hãy nghĩ đến việc dành toàn thời gian để theo đuổi ý tưởng ấy”.
Tình trạng tài chính của bạn như thế nào?
Học đại học có thể là một khoản đầu tư cho tương lai. Kinh doanh cũng vậy. Bạn cần tính toán lại những chi tiêu cá nhân, xây dựng kế hoạch ngân sách cũng như sắp xếp thời gian cá nhân để chuẩn bị hiện thực hóa dự án kinh doanh của mình.
“Hiểu rõ về tổng chi phí cần có chính là điều tiên quyết khi kinh doanh”, Portesy chia sẻ, “Trước khi theo đuổi cơ hội kinh doanh, hãy phác thảo ra sơ đồ tổng chi phí đầu tư, ước lượng các nguồn lực liên quan bạn có thể cần trước khi lao vào kinh doanh”.
Đôi khi, có những sinh viên sau khi hoàn tất con đường học vấn, dành vài năm đi làm trong ngành công nghiệp mình quan tâm, tích lũy kinh nghiệm lẫn tài chính để khởi nghiệp trong tương lai. Nếu bạn không nghĩ rằng mình có thể bỏ ngang mọi việc để kinh doanh bền vững thì tốt nhất hãy nên học tiếp.
Tuy nhiên, nếu bạn hiện đang đi học và cảm thấy cấp bách phải dành thời gian thử nghiệm và nuôi dưỡng ý tưởng kinh doanh, hãy cân nhắc đến chuyện bảo lưu một vài năm học trước khi quyết định nghỉ hẳn.
Bạn có hậu phương vững chắc không?
Kinh doanh không phải là trò chơi đơn độc. Thực tế sự nghiệp của bạn có liên quan mật thiết đến bạn bè, gia đình, đối tác kinh doanh hoặc các bên liên quan khác.
“Hãy làm chủ công việc của bạn và duy trì mối kết nối với các chủ doanh nghiệp đã từng thành công lẫn thất bại khác. Hãy học hỏi từ những thử thách mà bản thân đã vượt qua cũng như mở lòng cho những bài học, người thầy mới”, Portesy đưa ra lời khuyên.
Giống Portesy, Wyner hiểu rằng thành công trong kinh doanh của anh không thể thiếu sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè.
“Hãy ở cạnh những người thông minh và hiểu biết. Tôi đã rất may mắn có được những cố vấn rất giỏi ở bên cạnh. Họ là những người thông thái, giàu kinh nghiệm và luôn sẵn sàng đưa ra những lời khuyên phản biện cho tôi”, Wyner chia sẻ với Business News Daily.
Lý do khởi nghiệp của bạn có hợp lý?
Đây có lẽ là câu hỏi then chốt: Liệu lý do khởi nghiệp có đủ tốt để bạn từ bỏ con đường học vấn hiện tại không?
Matt Brown, Đồng sáng lập và CEO của platform quản lý freelancer Bonsai, hiện là cố vấn tình nguyện cho mạng lưới Thiel Fellowship. Mạng lưới Thiel lựa chọn và cấp quỹ tài trợ cho những sinh viên tiềm năng tạo ra tác động tích cực cho xã hội bằng cách nghiên cứu và sáng tạo các giải pháp thay vì theo học đại học.
“Mọi người cần tư duy một cách phản biện về giá trị của bốn năm đầu tư vào giáo dục cũng như số tiền học phí khổng lồ sẽ chi trả. Liệu có cách nào để chúng ta học nhanh hơn, gặp được nhiều nhân vật thú vị hơn và thực hành nhiều dự án kinh doanh hơn không? Có phải bạn muốn nghỉ học vì bạn cảm thấy bị thôi thúc phải tạo ra điều gì đó và chuyện học ở trường lại cản trở ý định này của bạn? Hay lý do nghỉ học để khởi nghiệp của bạn là đến từ một doanh nhân (có vẻ) thành công nào đó bạn đọc trên Facebook?”, Brown phân tích.
“Chuyện nghỉ học không có lý do hợp lý cũng ngốc nghếch như tiếp tục đi học mà không có mục đích gì vậy. Tóm lại, điều bạn cần là hiểu rõ bản thân mình cần gì”, Brown bổ sung.
Nguồn: congdongdigitalmarketing.com
Xem thêm:
Những câu chuyện bổ ích về Content Marketing bạn không thể bỏ qua!
Startup và câu chuyện gọi vốn: Tiền không phải là tất cả
